Tłumaczenie pisemne na język polski Kompendium - Kozłowska Zofia, Szczęsny Anna

Książka ma być pomocą przy wykonywaniu tak bardzo potrzebnego, trudnego, ale i pięknego zawodu tłumacza, czyli tego, kto ma za zadanie przybliżyć czytelnikowi tekst napisany pierwotnie w innym języku. Publikacja poświęcona jest przekładowi pisemnemu na język polski, który jest punktem odniesienia autorek. Dotyczy przekładu tekstów tzw. nieliterackich, a więc użytkowych, specjalistycznych, tekstów z różnych dziedzin (naukowych, technicznych, prasowych, publicystycznych, religijnych itd.).

Tłumaczenie pisemne na język polski to pierwszy podręcznik adresowany do osób tłumaczących na język polski z różnych języków. Zaletą publikacji jest prosty, przejrzysty, logiczny układ. Przedstawiony materiał uporządkowano według problemów spotykanych na różnych poziomach odbioru tekstu. Korzystanie z książki ułatwiają indeksy oraz rekomendacje dla tłumaczy.

Autorki prezentują podstawowe problemy tłumaczeniowe o charakterze uniwersalnym, wszystkie omawiane zjawiska ilustrując przykładami. W ciągu wielu lat nauczania tłumaczenia pisemnego w Instytucie Lingwistyki Stosowanej na Uniwersytecie Warszawskim – pierwszej w Polsce placówce kształcącej tłumaczy na poziomie uniwersyteckim – zebrały tak dużo materiałów, że postanowiły je wykorzystać i udostępnić szerszemu kręgowi odbiorców. Zamiast odpowiadać na pytanie: „Jak się to robi?”, autorki starają się dociec, „Jak to należy robić?”, a wręcz: „Jak zrobić?”. Dlatego też nie ograniczają się jedynie do prezentacji problemów, lecz udzielają konkretnych wskazówek, choć zdają sobie sprawę z tego, że w dziedzinie tłumaczenia nie ma łatwych rozwiązań. Ponieważ jednak adepci zawodu tłumacza często oczekują gotowych recept i konkretnych wskazówek, dlatego autorki zaproponowały układ „co tłumacz może, co powinien, czego mu nie wolno”. Choć nie sposób wyczerpać repertuaru wszystkich możliwych rozwiązań, ujęcie problemu w duchu tak sformułowanych rekomendacji zachęci studentów i przyszłych tłumaczy do poszukiwania własnej, „trzeciej” drogi.

Autorki ilustrują omawiane zagadnienia materiałem języków fleksyjnych, słowiańskich, blisko spokrewnionych – co jest nieuświadamianą (lub rozumianą wręcz opacznie) trudnością tłumaczeniową. Do tego warto podkreślić wagę bariery alfabetu, która pociąga za sobą bardzo konkretne konsekwencje, wymusza określone rozwiązania, których na próżno by szukać (z oczywistych powodów) w poradnikach niemieckich czy angielskich. Książka jest adresowana do wszystkich zainteresowanych problemami przekładu w epoce wielokulturowości, do wszystkich interesujących się przekładem pisemnym na język polski nie tylko z języka rosyjskiego – choć z tego języka zawiera najwięcej przykładów, ponieważ tego właśnie obszaru dotyczy doświadczenie dydaktyczne obu autorek. Książka zawiera ponadto przykłady z włoskiego, angielskiego, niemieckiego i francuskiego.

Ponieważ książka koncentruje się na zagadnieniach praktycznych, uporządkowanych według problemów, może być przydatna również dla prowadzących zajęcia językowo-tłumaczeniowe, na studiach zarówno pierwszego, jak i drugiego stopnia. Mimo że ma wymiar i cel praktyczny, to odwołuje się do znanych koncepcji translatorycznych opisanych w monografiach, przede wszystkim w języku polskim. Może więc służyć studentom jako pomoc w przygotowaniach do egzaminów ze wstępu do przekładoznawstwa.