Breviarium kanonu kultury. Honeste vivere

Breviarium Kanonu Kultury DECORUM to księga niezwykła i absolutnie oryginalna zarówno pod względem treści, jak i formy. Antologia kanonu literatury klasycznej w formie literackiego brewiarza - 365 tekstów do codziennej lektury. Imponujący wybór nie tylko pod względem ilości tekstów zakwalifikowanych do zbioru, lecz także z uwagi na znaczenie autorów i treść utworów. Książka urodziwa tak co do treści, jak i formy: szlachetny layout, dodatkowy kolor, barwione brzegi i wstążki do zaznaczania. A do tego osoba przewodnika w lekturze, Pawła Milcarka, który nie tylko ułożył antologię, ale też jest autorem eseju wprowadzającego oraz wstępów i komentarzy do poszczególnych tekstów.

Do wybranych tekstów klasycznych dodano również utwory z Helikonu polskiego. Stanowią one przydatny kontekst dla dzieł greckich, rzymskich i chrześcijańskich, powzięty z kanonu klasyki literatury polskiej różnych epok, od średniowiecza po Młodą Polskę. W ten sposób czytelnik ma okazję pogłębić swoje rozumienie danego fragmentu klasycznego utworu o rodzime przykłady twórczego nawiązania do dawnych motywów, obrazów, metafor lub idei.

Takie podejście napotyka dziś na szereg trudności. Najbardziej oczywistą jest duch naszych czasów i wielkie kulturowe zerwanie. To jest zarazem trudność ale i wyzwanie aby te zerwanie pokonać i potwierdzić swoją przynależność do świata kultury klasycznej, bez której nie byłoby, i nie będzie, naszej cywilizacji.

Breviarium Kanonu Kultury to trylogia na którą składają się trzy tomy, które organizują kolejno trzy fundamentalne pojęcia: Piękno, Prawda i Dobro. Tom I – Decorum - który właśnie oddajemy do Państwa rąk jest właśnie wprowadzeniem w świat piękna zapośredniczonego przez literaturę. Dwa następne tomy, w takiej samej formie, i w podobnych parametrach, ukażą się jeszcze w tym roku.

Tego, kto zdecyduje się używać naszej książki zgodnie z intencją, z którą książkę obmyślano, prosimy słowami autorao przyjęcie następujących zachęt:

KRÓTKIE RADY DLA CZYTELNIKA

Primo: początek lektury zaplanuj na wybraną przez siebie niedzielę (niekoniecznie na początku roku kalendarzowego), a następnie trzymaj się rytmu lektury codziennej, przewidzianej na kolejne dni tygodnia. Czytaj ani szybciej, ani wolniej, niż przewidziano w układzie książki – czytaj więc codziennie porcję jednego dnia. To z reguły tylko kilka minut lektury, najwyżej siedem czy osiem, zwykle trzy-cztery minuty.

Secundo: jeśli tylko możesz, czytaj na głos – a jeśli akurat to niemożliwe, czytaj jednak słysząc siebie i poruszając wargami. Pamiętaj, że teksty, które tu podaliśmy, prawie nigdy nie były pisane do czytania „bezgłośnego”, do którego my przywykliśmy. Śpiewano je, recytowano, wygłaszano – wobec innych lub bez towarzystwa. Pozbawione dźwięku słyszalnego przynajmniej dla samego czytającego, tracą połowę wdzięku i przejrzystości.

Tertio: nie spodziewaj się po każdej lekturze spełnienia swego marzenia „wciągającej lektury” – raczej pomyśl, że chcesz być sługą tego słowa, które kiedyś mistrzowie zakodowali w literach, rytmie, rymach.

Paweł Milcarek

Breviarium Kanonu Kultury autorstwa dr. Pawła Milcarka to bardzo oryginalny pomysł antologii który stanowi novum na polskim rynku wydawniczym. Wybór tekstów jest zaiste imponujący nie tylko pod względem ilości tekstów, lecz także z uwagi wagę autorów i treść utworów. Dobór tekstów do antologii, jak i pomysł ułożenia ich w formie Breviarium stanowi autorskie dokonanie Autora. Jest bardzo oryginalny, i trzeba powiedzieć, trafny. Autor uniknął taniego moralizowania, urabiania światopoglądu czytelnika, a odwołał się do staropolskiej idei otrium - pożytecznego spędzania wolnego czasu, powolnej lektury i namysłu.

Teksty są reprezentatywnie dobrane w układzie epok literackich. Bogato reprezentowana jest, skądinąd mało znana współczesnemu czytelnikowi, literatura średniowieczna, a także polska (od średniowiecza po czasy współczesne). Jeśli chodzi o utwory średniowieczne są to nie tylko utwory służące liturgii, lecz także świeckie (pieśni trubadurów, minnesingerów). Teksty polskie również ciekawie dobrane, bo obok utworów autorów zaliczanych do klasyki mamy tu również nieco już zapomnianych poetów XIX i początku XX wieku. Uważam ten pomysł za udany gdyż należy przypominać wartościowe utwory autorów niesłusznie już dziś zapomnianych. Wydaje się zatem, że mamy przed sobą przede wszystkim zbiór tekstów autorytatywnych dla kultury literackiej łacińskiej Europy.

fragment recenzji autorstwa prof. dr. hab. Mieczysława Mejora z Instytutu Badań Literackich Polskiej Nauk specjalizującego się w badaniach nad literaturą antyczną i średniowieczną

Oprawa zintegrowana
Stron 1200
Wymiary 163 x 234 mm

Breviarium Kanonu Kultury. Honeste vivere

Paweł Milcarek

Wydawnictwo Dębogóra

Autor: Paweł Milcarek
Rok wydania: 2024
Oprawa: zintegrowana
Liczba stron: 1400
Wymiary: 163 x 234 mm

Poszukiwanie dobra w sztuce życia. Drugi tom Breviarium Kanonu Kultury.

W świecie, który coraz częściej podważa wartości budowane przez pokolenia, Paweł Milcarek, redaktor i autor koncepcji monumentalnego projektu „Breviarium Kanonu Kultury”, zaprasza nas do podróży po moralnym dziedzictwie Europy łacińskiej. Po sukcesie pierwszego tomu, dedykowanego pięknu wyrażonemu w literaturze, przyszedł czas na drugą odsłonę antologii, tym razem skupiającą się na moralności. W pierwszej obcowaliśmy przede wszystkim z poezją, w drugiej niemal wyłącznie już z prozą.

Wydany w 2024 roku tom „Dobro w sztuce życia Europy łacińskiej” to niezwykła księga, która przenosi czytelnika w czas wielkich dzieł prozatorskich starożytności, średniowiecza i chrześcijaństwa. Główna idea tej części – wyrażona dewizą „Honeste vivere” ("Żyć godnie, szlachetnie, uczciwie") – prowokuje do refleksji nad życiem godnym w świecie zmagań moralnych i duchowych.

Antologia opracowana przez Pawła Milcarka to prawdziwy przewodnik po postawach moralnych, służący zarówno jako codzienna księga lektur, jak i podręczny skarbiec dziedzictwa kulturowego Europy. W drugim tomie znajdziemy fragmenty klasycznych dzieł filozofii i literatury – od Platona, Cycerona, poprzez dzieła Augustyna z Hippony, po pisma średniowiecznych teologów i moralistów. To zbiorowe dzieło największych umysłów zachodniego kręgu kulturowego zostało wzbogacone o polskie tłumaczenia i komentarze, które pomagają współczesnym odbiorcom zrozumieć kontekst historyczny i filozoficzny.

We wstępie redakcyjnym autor przypomina metodologię Arystotelesa, definiując książkę przez pytania dotyczące celu, materii, formy i autorstwa. Celem antologii jest inspirowanie czytelników do refleksji nad godnym życiem poprzez kontakt z wielkimi tekstami moralnymi Europy. Materię tomu stanowią teksty prozatorskie, które ukazują fundamenty moralności oraz drogi do sprawiedliwości i szczęścia. Forma antologii jako podręcznego przewodnika codziennego staje się narzędziem do lektury i refleksji, zaś autorami są najwięksi klasycy, wspierani przez zespół tłumaczy i redaktorów, na czele z Pawłem Milcarkiem.

W drugim tomie „Breviarium” znajdziemy fragmenty tekstów, które od wieków kształtowały europejską refleksję nad moralnością. Przykładowo, w „Obronie Sokratesa” Platona czytelnik może poznać siłę moralnej argumentacji Sokratesa, który w obliczu fałszywych oskarżeń głosił, że nic złego nie dzieje się człowiekowi dobremu. „Rozmowy tuskulańskie” Cycerona zawierają ponadczasowe wskazówki na temat radzenia sobie z cierpieniem i strachem przed śmiercią. Z kolei fragmenty „Wyznań” Augustyna z Hippony przedstawiają duchową walkę i proces nawrócenia, zaś „Etyka nikomachejska” Arystotelesa przypomina o podstawowych cnotach, takich jak umiarkowanie, męstwo czy sprawiedliwość, i pokazuje, jak można je rozwijać w życiu codziennym.

Breviarium zostało zaprojektowane jako codzienna księga lektur. Układ tomu umożliwia systematyczne zagłębianie się w teksty zgodnie z rytmem roku. Każdy fragment opatrzono wstępem, wskazówkami interpretacyjnymi oraz przypisami, które pomagają zrozumieć kontekst historyczny i filozoficzny. Wartościowym dodatkiem są także pytania refleksyjne, zachęcające do analizy treści oraz zastosowania ich w praktyce. Książka stawia czytelnika w roli aktywnego uczestnika – nie tylko odbiorcy wiedzy, ale również współtwórcy własnej refleksji nad życiem.

Głównym atutem książki jest jej uniwersalność. Milcarek nie tylko przypomina wielkie dzieła literackie, ale również ukazuje ich aktualność w kontekście współczesnych dylematów etycznych. Publikacja wzbogacona jest o liczne przypisy, komentarze i cytaty z polskich autorów, co czyni ją szczególnie atrakcyjną dla polskiego odbiorcy. Warto podkreślić, że w drugim tomie całkowicie zrezygnowano z poezji, skupiając się wyłącznie na prozie, która oferuje konkretne drogowskazy moralne i etyczne.

Drugi tom „Breviarium Kanonu Kultury” to prawdziwa uczta dla miłośników literatury i refleksji filozoficznej. To nie tylko narzędzie nauki i inspiracji, ale także przypomnienie o znaczeniu tradycji i mądrości w życiu każdego człowieka. Zdecydowanie warto sięgnąć po ten tom i pozwolić, by jego przesłanie wpłynęło na naszą codzienność. W świecie pełnym chaosu, taka lektura może być kluczem do odnalezienia harmonii i życia w zgodzie z zasadami „Honeste vivere”.

***

Drugi tom monumentalnej trylogii Breviarium kanonu kultury przynosi antologię literackich tekstów pisanych prozą, poświęconych rozważaniom kategorii etyki i dobra. Podtytuł Dobro w sztuce życia Europy łacińskiej i wyrażone po nim motto honeste vivere precyzują tematykę wokół problemu praktykowania dobra tak w życiu prywatnym, jak i społecznym. Erudycja autora Breviarium jest, zdaje się, nieograniczona, podsuwa Czytelnikowi masę wypowiedzi od starożytności po średniowiecze i dodatkowo z czasów nam współczesnych. Można na ich podstawie ułożyć zbiór wskazań, składających się na prawdziwą sztukę życia – dobrego i zacnego. Nauki te, jak pokazują historyczne przykłady, są jednak tylko postulatem, trudną do urzeczywistnienia wskazówką, jak żyć. Antologię uzupełniają wstawki – teksty nieoczekiwanie odsyłające Czytelnika do realiów polskich, często tych najnowszych. Jest to bardzo osobisty wybór tekstów, oddający poglądy i skojarzenia Autora, nie mniej ciekawy i pouczający. Niektóre z tak zarysowanych paraleli, podobieństwa sytuacji są poruszające. Dążenie do dobra, oczekiwanie dobra ze strony bliźnich jest stałą i niezmienną od wieków właściwością humanitas.

Prof. Mieczysław Mejor

Paweł Milcarek wykonał iście benedyktyńską pracę, która zasługuje na wielkie uznanie. Uporządkowane i przypisane na kolejne dni fragmenty przekładów polskich dzieł tak wielu autorów z tak wielu epok wymagało bez wątpienia ogromnej erudycji, pracowitości i zaangażowania. Opracowane przez niego Breviarium jest rodzajem „skrótu” lub wręcz rodzajem „naczynia”, w którym przekazana nam została w zrozumiałej i uporządkowanej formie ogromna spuścizna kanonu kultury Europy łacińskiej. Myślę, że może to być bardzo dobry punkt wyjścia do dalszych studiów nad kanonem literatury europejskiej kultury łacińskiej, do sięgania do dzieł w całości w przekładach polskich, ale również w języku oryginalnym, do ogromnej literatury przedmiotu; do wielkiej intelektualnej przygody, jaką jest kwerenda w bibliotekach i lektura dobrych i mądrych książek, wymiana myśli z ludźmi o podobnych zainteresowaniach w kraju i za granicą. Z tego powodu myślę, że Breviarium warto polecić zarówno młodzieży i dorosłym.

Prof. Adam Fijałkowski